Καλώς ήλθατε στο χωριό ΣΤΕΦΑΝΙΑ ΛΑΚΩΝΙΑΣ... στο blog μας θα βρείτε έγκυρη ενημέρωση και ευχάριστη ψυχαγωγία ...γράψτε μας τα σχόλια και τις παρατηρήσεις σας ... θα χαρούμε ιδιαίτερα αν εγγραφείτε ως αναγνώστες μας και ενδυναμώσετε "ψηφιακά" το χωριό μας.

Τρίτη 22 Φεβρουαρίου 2011

ΑΠΟΚΡΙΑΤΙΚΕΣ ΕΥΧΕΣ & ΕΘΙΜΑ


ΑΠΟΚΡΙΑΤΙΚΑ ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ

ΠΑΤΡΑ : το κορυφαίο καρναβάλι της χώρας
Το Καρναβάλι της Πάτρας αποτελεί τη σημαντικότερη εκδήλωση της περιοχής, αλλά και μία από τις κορυφαίες της χώρας. Η τελετή έναρξης του καρναβαλιού είναι το ξεκίνημα των εκδηλώσεων και συγχρόνως το προσκλητήριο προς τους Πατρινούς για ενεργό συμμετοχή σε αυτές. Η πρώτη επίσημη εμφάνιση της Βασίλισσας του Καρναβαλιού, η αναχώρηση του Καρναβαλιού από την Αθήνα, η μεταφορά του μηνύματος της έναρξης του Πατρινού Καρναβαλιού από τους σταθμούς που περνά, ο όρκος του Καρναβαλιστή και η παρουσίαση μέρους του καρναβαλικού διάκοσμου της Πάτρας είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της Πατρινής Αποκριάς των τελευταίων χρόνων. Αναφέρουμε ενδεικτικά ορισμένες εκδηλώσεις, όπως: "ΕΙΔΩΜΑΤΑ", "ΜΠΟΥΡΜΠΟΥΛΙΑ", "ΦΕΓΓΑΡΙΑ", "BABY RALLY", την Ποδαράτη Νυχτερινή Παρέλαση την παραμονή της τελευταίας Κυριακής και πολλές άλλες παλαιότερες ικανές να σας εντάξουν στο καρναβαλικό κλίμα. Κατά την προτελευταία εβδομάδα διοργανώνεται ένα διαρκές τετραήμερο εκδηλώσεων, που αρχίζουν από την Τσικνοπέμπτη και θεωρούνται η πρώτη μεγάλη κορύφωση των αποκριάτικων εκδηλώσεων. Την τελευταία εβδομάδα έχουμε τη γνωστή κατάληξη των καρναβαλικών εκδηλώσεων με κορυφαίες στιγμές αυτές των δύο παρελάσεων. Η μία γίνεται το Σάββατο και έχει τον χαρακτήρα της νυχτερινής, και η άλλη την Κυριακή το μεσημέρι. Σε αυτές παίρνουν μέρος πάνω από τριάντα χιλιάδες άτομα, τα περισσότερα από τα οποία είναι μέλη των γκρουπ του Κρυμμένου Θησαυρού. Την παρέλαση παρακολουθούν περισσότερα από 300 χιλιάδες άτομα, ενώ επί 48 ώρες περίπου η πρωτεύουσα της Αχαΐας μετατρέπεται σε κέντρο του κεφιού.

Μπουρμπούλια
Τα Μπουρμπούλια αποτελούν την παλαιότερη εκδήλωση του Πατρινού Καρναβαλιού, και μαζί με τον Κρυμμένο Θησαυρό, ο οποίος αποτελεί το βασικό μέσο έκφρασης της πλειοψηφίας των κατοίκων της περιοχής, μετέτρεψε τον ανώνυμο καρναβαλιστή σε πρωταγωνιστή του Πατρινού Καρναβαλιού και συνάμα σε κύριο παράγοντα του θεσμού, έχουν ξεπεράσει σε φήμη τα στενά όρια της Πάτρας και της ευρύτερης περιοχής. Η χρονολογία κατά την οποία ξεκίνησε η πραγματοποίηση της συγκεκριμένης εκδήλωσης παραμένει άγνωστη αλλά τοποθετείται μετά το 1872. Τα ήθη της εποχής έπαιξαν τον κυριότερο ρόλο για την καθιέρωση των "ΜΠΟΥΡΜΠΟΥΛΙΩΝ". Η ώρα πραγματοποίησής τους, παρείχε τη δυνατότητα στις γυναίκες να μπορούν να απουσιάζουν από το σπίτι με διάφορα προσχήματα. Τα ήθη σήμερα, ουδεμία σχέση έχουν με αυτά που επέβαλαν την καθιέρωση των ΜΠΟΥΡΜΠΟΥΛΙΩΝ, ωστόσο εξακολουθεί και σήμερα ακόμη να συγκινεί και να αποτελεί σημείο αναφοράς με το μυστήριο, τη μαγεία και τη διάθεση για ζωντάνια να κυριαρχούν. Διατηρώντας το χαρακτηριστικό ντύσιμο των γυναικών ώστε αυτές να μην αναγνωρίζονται, σε αντίθεση με τους άντρες που απλώς είναι ντυμένοι "αστικά", τα Μπουρμπούλια αναγνωρίζουν την κυριαρχία της γυναίκας σε αυτό το παιχνίδι του καρναβαλικού φλερτ. Το βράδυ της τελευταίας Κυριακής της Αποκριάς, ο Βασιλιάς Καρνάβαλος καλείται να αποχαιρετήσει τους πιστούς του, ανανεώνοντας το ραντεβού του για τον επόμενο χρόνο. Η καθιερωμένη συνάντηση των πληρωμάτων στην κεντρική προβλήτα του λιμανιού, η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων για τον Κρυμμένο Θησαυρό, ο αποχαιρετισμός του Βασιλιά Καρνάβαλου, ο ασταμάτητος χορός και η πανδαισία πυροτεχνημάτων θα παραμένουν αναλλοίωτες εικόνες μέσα στο χρόνο για τους επισκέπτες και μόνιμο σκηνικό που θα συνοδεύει την τελετή έναρξης.

Μεθώνη : του κουτρούλη ο γάμος
Εδώ αναβιώνει "του Κουτρούλη ο γάμος". Καρναβάλι - γάμος που κρατά από το 14ο αιώνα. Στις μέρες μας, το ζευγάρι των νεόνυμφων είναι δύο άντρες, που μαζί με τους συγγενείς πηγαίνουν στην πλατεία όπου γίνεται ο γάμος με παπά και με κουμπάρο. Διαβάζεται το προικοσύμφωνο και ακολουθεί ένα τρικούβερτο γλέντι.

Αρκαδία : αποκρεά
Η Αποκριά = από+κρέας σημαίνει αποχή από το κρέας. Διαρκεί 3 εβδομάδες. Η 1η εβδομάδα παλαιότερα αναγγελλόταν με τυμπανοκρουσίες και πυροβολισμούς (στην Πάτρα, υπάρχει ο "ντελάλης" που αναγγέλλει την έλευση της Αποκριάς). Η 2η εβδομάδα, η "Κρεατινή" - τρώμε μόνο κρέας (βέβαια, στις μέρες μας, όλες οι βδομάδες είναι..."κρεατινές"!). Σε αυτή τη βδομάδα ανήκει και η Τσικνομέμπτη, μέρα κρεατοφαγίας (μέχρι σκασμού) και οικογενειακής συγκέντρωσης, διασκέδασης. 3η εβδομάδα:"Τυρινή". Κρεατοφαγία τέλος! Τρώμε κυρίως τυρί,αβγά και μακαρόνια. Σε πολλές περιοχές της Ελλάδος φτιάχνουν το τυροζούμι, ένα ζωμό από άγρια χόρτα και τυριά. Στην Αρκαδία συνοδεύεται από ένα διασκεδαστικό έθιμο: την Κυριακή της Τυρινής μαζεύονται όλοι οι συγγενείς στο σπίτι του γεροντότερου. Aφού καθήσουν στο τραπέζι και κάνουν προσευχή, το...σηκώνουν όλοι μαζί με τα δάχτυλα πάνω-κάτω τρείς φορές και λένε "αγιοζούμι, τυροζούμι -όποιος πιεί και δε γελάσει- ψύλλος δε θα τον δαγκάσει". Και πίνουν χωρίς να γελούν. Ύστερα όμως τρώνε γελώντας με την ψυχή τους... Οι ανύπαντροι παίρνουν κρυφά ένα μακαρόνι, το βάζουν στο μαξιλάρι τους και όποιον/α ονειρευτούν, αυτή/όν θα παντρευτούν! Όταν τελειώσουν το φαγητό, σηκώνουν πάλι το τραπέζι με τα δάχτυλα και ο γεροντότερος ρωτά: -"Φάγατε?" -"Φάγαμε!" -"Ήπιατε?" -"Ήπιαμε!" -"Χορτάσατε? " -"Χορτάσαμε!" -"Πάντα χαρούμενοι νά'στε..." Μερικοί από τους κατοίκους της Αρκαδίας, ιδίως οι γεροντότεροι, γνωρίζουν και κρατούν αυτά τα έθιμα.

Aρκαδία : Η κυρά σαρακοστή
Έθιμο που συναντάται όχι μόνο στην Αρκαδία αλλά και σε όλη την Ελλάδα. Η γιαγιά μας, μας ζωγράφιζε σε χαρτί την Κυρά Σαρακοστή που είχε τα βλέφαρά της χαμηλωμένα, το στόμα της υπομονετικά κλειστό και τα χέρια της άνετα σταυρωμένα σε στάση προσευχής. Τα πόδια της ήταν επτά που αντιστοιχούσαν σε κάθε μια από τις επτά εβδομάδες της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Η γιαγιά κρεμούσε αυτή την ζωγραφιά της κάτω από το εικονοστάσι της. Κάθε Σαββάτο ένα, ένα τα εγγόνα διαδοχικά έκοβαν από ένα πόδι ως ότου έμενε το τελευταίο πόδι της Μεγάλης Εβδομάδας. Εκείνο, αφού το τύλιγε σε μικρό μπαλάκι, το έβαζε μέσα στο Ψωμί της Ανάστασης και όταν ο πατέρας έκοβε και μοίραζε τις φέτες σε όλα τα παρευρισκόμενα μέλη του Πασχαλινού τραπεζιού ο πιο χαρούμενος ήταν εκείνος που έβρισκε στη φέτα του ψωμιού του το τελευταίο πόδι της Κυράς Σαρακοστής. Το έθιμο της Κυράς Σαρακοστής μερικοί το έχουν κρατήσει μέχρι σήμερα και το χαίρονται πολύ καθώς εναρμονίζεται με την ατμόσφαιρα των ημερών.

Μάνη : «χιουροπασπαλά» ή «γουρουνοπασπαλά»
Κατά τη Δευτέρα του Τριωδίου μια ομάδα ανδρών ειδικών στη σφαγή των χοίρων περιέρχονται όλα τα σπίτια του χωριού και σφάζει τους χοίρους μόνο, ενώ την υπόλοιπη εργασία για την οριστική τακτοποίηση των κρεάτων αναλαμβάνει η οικογένεια, η οποία από πείρα τα καταφέρνει μια χαρά. Αν ο χοίρος είναι μικρής ηλικίας θα τον «λεχιάσουν», δηλαδή θα του κάνουν αποτρίχωση με καυτό νερό, εάν δε μεγάλος τότε θα τον γδάρουν, θα αλατίσουν καλά το δέρμα του και θα το χρησιμοποιήσουν για την κατασκευή τσαρουχιών, τα οποία είναι πολύ ανθεκτικά, ιδεώδη μπορεί να πει κανείς στο πετρώδες και ανώμαλο έδαφος της Μάνης. Τα εντόσθια, το κεφάλι και τα χονδρά κόκαλα που δεν κάνουν για σύγκλινα, καταναλώνονται στις τρεις αυτές εβδομάδες, γιατί μόλις φθάσει η Καθαρή Δευτέρα κι αρχίσει έτσι η Μ. Σαρακοστή, αρχίζει η μεγάλη νηστεία που θα κρατήσει μέχρι το Πάσχα, πενήντα μέρες δηλαδή. Το υπόλοιπο κρέας θα αλατιστεί καλά για δέκα ημέρες και την Πέμπτη της Κρεατινής εβδομάδας, την Τσικνοπέμπτη θα καπνιστεί. Κατασκευάζουν την κρεμάλα, όπως τη λένε, που μοιάζει με την κρεβατίνα της κληματαριάς και εκεί κρεμούν το κρέας που είναι κομμένο σε στενόμακρες λουρίδες, στις «βασκές». Κάτω από το κρέας καίνε σιγά-σιγά διάφορους μυρωδάτους θάμνους κυρίως φασκομηλιά, κι έτσι προσδίδουν στα σύγκλινα ένα εξαιρετικό άρωμα και αποσμίζουν τελείως αυτό από την ειδική γεύση του χοιρινού κρέατος. Αφού λοιπόν βράσουμε το κρέας και το κάνουμε σύγκλινα θα το βάλουμε σε μικρά κιούπια για να έχωμε τα άρτεμα όλης της χρονιάς ή την αρτεσία αν θέλετε, δηλαδή τη διατηρημένη τροφή, την παστωμένη. Την πρώτη ημέρα της σφαγής του οικιακού χοίρου κάθε οικογένεια θα παρασκευάσει τον Μέλανα Ζωμό, λιγάκι εκσυγχρονισμένο και θα φάει το γνωστό σήμερα με το όνομα «συκοτοπασπαλά», «χιουροπασπαλά» ή «γουρουνοπασπαλά». Σ’ όλες αυτές τις 21 ημέρες θα γίνει φαγοπότι, οινοποσία και μοιρολόγια αντί τραγούδια δίνοντας έτσι μια πιο Δωρική υφή στο γλέντι, μια και στη Μάνη η τοπική ποίηση και το τραγούδι ήταν το μοιρολόι και για τις χαρές και για τις λύπες.

Καλαμάτα : Το γαΐτανάκι
Κάθε χρόνο στην Κεντρική πλατεία της πόλης της Καλαμάτας, μετά την παρέλαση της Φιλαρμονικής αναβιώνει το «Γαϊτανάκι»! Πρόκειται για ένα χορευτικό δρώμενο και αποτελείται από έξι ζευγάρια χορευτών, γύρω από ένα μεγάλο στύλο που τον στηρίζει ένα μέλος της ομάδας. Στην κορυφή του στύλου είναι πιασμένες αρκετές πολύχρωμες μακριές κορδέλες (γαϊτάνι). Κάθε χορευτής κρατάει από μία και καθώς χορεύουν ο ένας χορευτής περνάει τη μια φορά μέσα και την άλλη από έξω από τον άλλον και έτσι οι κορδέλες πλέκονται πολύχρωμες πάνω στο κοντάρι δημιουργώντας διάφορα χρωματιστά σχέδια. Στην πόλη της Καλαμάτας αναβιώνει επίσης «ο Βλάχικος Γάμος». Η γαμήλια πομπή ξεκινά από τα γραφεία του μορφωτικού συλλόγου, ο οποίος και το διοργανώνει, με παραδοσιακή μουσική και όσοι την ακολουθούν είναι μεταμφιεσμένοι. Η αναβίωση του Βλάχικου γάμου ολοκληρώνεται στην Πλατεία Ανατολικού Κέντρου όπου συναντιούνται όλοι και στήνεται παραδοσιακό λαϊκό γλέντι με χορό και φαγητό. Την Καθαρά Δευτέρα στην παλιά πόλη της Καλαμάτας συνηθίζεται το πέταγμα των αερόστατων. Φτιάχνονται με πολύχρωμες κόλες και στο κάτω ανοιχτό άκρο του τοποθετείται ένα εμποτισμένο με πετρέλαιο στουπί, το οποίο ανάβουν λίγο πριν αφήσουν το αερόστατο για να φύγει στα ουράνια. Ακολουθεί το κυνήγι του από ομάδες παιδιών προκειμένου να το πιάσουν και να το φέρουν πίσω.

Πύλος: το έθιμο του μακαρονά
Στην Πύλο υπάρχει το έθιμο του μακαρονά! Οι κάτοικοι φτιάχνουν ένα ομοίωμα ανθρώπου από άχυρα τον οποίο δικάζουν στην πλατεία με την παρουσία δικαστή και ενόρκων, με την κατηγορία ότι έφαγε όλα τα μακαρόνια και οι υπόλοιποι κάτοικοι έμειναν νηστικοί. Η απόφαση του Δικαστηρίου είναι η καταδίκη του σε θάνατο δια της πυράς. Τα τελευταία χρόνια το έθιμο αυτό έχει σταματήσει να διαδραματίζεται.


Πηγή :
www.in.gr
Συλλογή Πληροφοριών: Αθηνά Καβακίδου